Osmanlı tarihi uzmanı Prof. Dr. Heath Lowry, 8 bin adet kitaptan oluşan arşivini Bahçeşehir Üniversitesi’ne bağışladı.
Geride bıraktığımız hafta “Alternatifsiz Gündem”de Amerikalı Prof. Dr. Lowry, işte bu 8 bin kitaplı Bahçeşehir Üniversitesi kütüphanesinde çekimleri gerçekleşen programda TEK RUMELİ ekranlarından bizimle oldu.
Prof. Dr. Heath Lowry Türkiye’ye ilk kez 1964’te Başkan Kennedy’nin ‘Barış Gönüllüleri’ adlı projesi kapsamında İngilizce öğretmeni olarak gelmiş.
Görev yeri, Balıkesir’in Bereketli köyü ve orada 2 yıl kalmış.
1972’de Boğaziçi Üniversitesi’nde ders vermeye başlamış, 1980’e kadar devam etmiş ve Türkiye’de evlenmiş.
Harvard Üniversitesi’nin teklifiyle Amerika’ya dönse de sevgili eşi Demet ve üç çocuğuyla Türkiye’den hiç kopmamış.
Son yıllarda Princeton Üniversitesi’ndeki derslerinin yanı sıra Bahçeşehir Üniversitesi’nde de “Osmanlı ve Türk Tarihi Araştırmaları Merkezi”ni kurmuş.
Ahmet Eler’in sunumuyla gerçekleşen bu haftaki program; Çanakkale direnişinin 100. yıl dönümü nedeniyle özel bir anlam kazandı. 18 Mart 2015 Çarşamba günü saat 23.30’da yayımlanan program, 21 Mart Cumartesi akşam, saat 20.00’den itibaren izleyenlerle tekrar buluştu.
“Sözde Ermeni soykırımını” reddeden ve “Diaspora” tarafından pek sevilmeyen Prof. Dr. Heath Lowry, Türk hayranı bir Amerikalı olduğunu öğrenince insan garip karşılıyor, gerçekten…
ABD’li bir profesörün Türk hayranlığını dile getirmesi ilginç…
Türkiye’ye yerleşen Lowry, kütüphanesindeki 14, 15 ve 16. yüzyıl Osmanlı tarihine ait kitap ve belgelerle, akıcı Türkçesi ile o artık, silinmez bir şekilde bizden biridir.
*
Üzülerek hatırlıyoruz ki Galatasaray Üniversitesi yangınında, Prof. İlber Ortaylı arşivi kül olmuştu. İlber Ortaylı arşivinde 6 bin adet kitap bulunuyordu.
Çok büyük üzüntümüzü bertaraf etmez ama 8 bin kitaplı yeni bir Osmanlı arşivine kavuşmak, önemli bir teselli kaynağıdır.
Bahçeşehir Üniversitesi “Osmanlı ve Türk Tarihi Araştırmaları Merkezi” Başkanı Prof. Dr. Heath Lowry, Amerika’da bulunan 8 bin kitaplı Osmanlı arşivini Türkiye’ye getirmesi sıradan bir olay değildir.
Özellikle erken dönem Osmanlı tarihi üzerine yoğunlaşan bu kitaplık, 40 yılı aşkın bir sürede biriktirilmiş önemli bir kaynak niteliğini taşıyor.
*
BU DEFA YANGIN ÖNLEMLERİ TESADÜFE BIRAKILMADI
Galatasaray Üniversitesi’ndeki yangında İlber Ortaylı’nın bağışladığı Osmanlı tarihine ait kitapların yok olmasına kayıtsız kalmak mümkün değil!
Bu yüzden arşivi koyacakları mekân için özellikle önlemler aldıran Bahçeşehir Üniversitesi “Mütevelli Heyeti Başkanı” Enver Yücel, binanın yangın tertibatını yeniletti.
Kırk yıl boyunca biriken arşiv, ağırlıklı olarak Osmanlı’nın kuruluş ve erken dönemine ait kaynaklardan oluşuyordu ve çok iyi korunmalıydı.
*
Prof. Lowry, “Son dönemde tarihe olan merakın artmasının sevindirici olduğunu ama eksik kaldığını” belirtiyor:
“Osmanlı tarihi üzerine oluşan bir merak var ama herkes son dönem üzerine çalışıyor. Hâlbuki onu anlamak için biraz da 14, 15 ve 16. yüzyılı anlamak lazım. Bizim amacımız o döneme ağırlık vermek” diyor.
Tarihçi olarak Prof Lowry, her yerde tanınır olmuş, katıldığı televizyon programlarına ilgi büyük.
* * *
TARİHİMİZİN YABANCI TANIKLARI
Amerikalı gazeteci Clarence K. Streit’in 90 yıl önce yazdığı notları ve çektiği fotoğrafları da “Bilinmeyen Türkler” isimli kitapta toplayan Prof.Dr. Heath Lowry’den;
Streit’in 1921’de İstanbul’a geldiğini, oradan Amerikan Harp Gemisi ile Samsun’a kadar giderek Mustafa Kemal’e bir telgraf çektiğini, Ankara’da kendisiyle görüşme talebinde bulunduğunu öğreniyoruz.
Bu görüşme talebinin, Mustafa Kemal tarafından kabul edilmesinin ardından yola çıkan Streit, Çorum’a kadar bir kamyonetle geliyor.
Lowry, özetle şunları aktarıyor:
“Streit, iki gece Ceritmüminli diye bir köyde kalıyor. O, köylülerle beklentileri, Mustafa Kemal hakkında düşündüklerini konuşuyor. İki ayda Anadolu’da şehirlerde ve köylerde yaşayan insanların anlattıklarını yazıyor. Nereye gitse çok enteresan bir tablo karşısına çıkıyor. Sonrasında Çorum’dan bir yayla arabasıyla altı gün altı gece süren bir seyahatle Ankara’nın Yahşihan ilçesine varıyor. Ve oradan da 50 kilometrelik yolu trenle 12 saatte alarak Ankara’ya varıyor. Mustafa Kemal’e önce yazılı olarak sorularını gönderiyor. 19 sorunun cevapları geliyor ama kısa bir süre sonra Mustafa Kemal onu evine davet ediyor. 2 saat baş başa konuşuyorlar. Hiç bilinmeyen resimlerini çekiyor. Ankara’dan ayrılmak üzereyken İsmet Paşa ile tanışıyor. Onun aracılığıyla Eskişehir’e gidiyor. Üç gün boyunca Eskişehir’de dolaşıyor. Birçok şeye tanıklık ediyor.”
*
1921 yılında yolu Türkiye’ye düşen Amerikalı muhabir Clarence K. Streit’in notlarını ve o dönemde çektiği fotoğrafları “Bilinmeyen Türkler” isimli bu kitapta toplayan Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Heath Lowry’nin kitapla aynı adı taşıyan bir de fotoğraf albümü bulunuyor.
Tarihe eskiden de ilgi vardı ama kesinlikle bu kadar değildi. (A.AK)
Leave a Reply